پایان نامه شناخت و آشنایی با یکی از بزرگترین ایلات ایران

پایان نامه شناخت و آشنایی با یکی از بزرگترین ایلات ایران

مقدمه

همانطور كه می دانیم یكی از راههای برقراری ارتباط با جوامع و اقوام مختلف آشنایی دقیق با روحیات ، باورها، اعتقادات و ارزشهای آن قوم و گروه از جمله عوامل مهم و تاثیرگذار می باشد. به زبان دیگر اگر بخواهیم رابطه نزدیكتری با تمامی افراد نه الزاما گروه و قومی خاص ایجاد كنیم باید در گام نخست آن دسته را بخوبی بشناسیم.

زیرا از طریق شناخت و كسب اطلاعات و آگاهی خواهیم توانست نتایج ارزنده و مطلوب را به دست آوریم. اگر خواسته باشیم مثال عینی تری در این زمینه بیاوریم می توانید تصور كنید كه مثلا زمانی كه دولت خواسته باشد به عنوان مجری امكانات رفاهی و خدمات مناسب برای عشایر و ایلات (موضوع مورد بحث) ایجاد نماید. مسلما در ابتدا باید یكسری اطلاعات كلی و منسجم از تمامی عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی ، سیاسی و غیره ایلات داشته باشد به همین منظور و برای شناخت بهتر و بیشتر ایلات و عشایر به عنوان یكی از اجتماعات قدیمی و بزرگ جمعیت و واقعیتی مهم در جامعه امروز ما سعی بر آن شد كه مطالبی هرچند مختصر در این رابطه گردآوری نمائیم تا شاید از این رهگذر برداشت دیگری نسبت به این اقوام كوچ رو داشته باشیم.

برهمین اساس تلاش گردید كه در این پژوهش اولا مختصات جغرافیایی و موقعیت قرارگیری ایل بختیاری به عنوان یكی از بزرگترین ایلات كوچنده معرفی شود و سپس به بررسی مسائل اجتماعی و انسانی،‌اقتصادی و سیاسی و فرهنگی آن پرداخته شود.

اگرچه در این پژوهش كاستی و نواقص بسیاری دیده می شود، اما در هر صورت تلاشی بوده است در جهت ترسیم دور نمایی از شناخت منطقه و آشنایی با فرهنگ سنتی پربار ایل و مسائل و موضوعاتی كه در معرض نابودی قرارداشته اند. و با جمع آوری این مطالب سعی گردید تا شیوه زندگی دسته ای از هموطنان كه دارای فرهنگ خاصی برای خود می باشند در جایی به ثبت رسیده باشد.

باشد تا گامی كوچك در این راستا برداشته باشم و نظر استاد ارجمند محقق شود.

هدف پژوهش :

هدف پژوهش حاضر، شناخت و آشنایی با یکی از بزرگترین ایلات ایران است دراین پژوهش به بررسی چگونگی زندگی این ایل پرداخته ام و سعی کردم تا آنجا که می توانم گامی کوچک در راه شناخت این جمعیت کوشنده و فراز و نشیب های زندگی ایشان برداشته باشم .

علت انتخاب موضوع :

امروزه علیرغم کاهش جمعیت ایلی در ایران ایل بختیاری یکی از بزرگترین ایلات ایران است در واقع این ایل یک بزرگ ایل یا ائتلافی از چند ایل است . در ایل بختیاری 181777 نفر یا معادل 8/15 درصد کل جمعیت عشایری کوچنده حیات کوچندگی دارند بنابراین با توجه به شاخص جمعیت کوچنده در این ایل در این پژوهش ایل مذکور را به عنوان یکی از بزرگترین ایلات ایران برگزیده ایم که علیرغم گذشت سال های زیاد و فراز و فرودهایی که در مسیر زندگی ایشان به وقوع پیوسته است کماکان به حیات خود ادامه می دهد.

روش تحقیق و شیوه جمع آوری اطلاعات :

در این پژوهش به دو روش اسنادی و کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات مربوطه پرداخته شده است در روش اسنادی ، اسناد مربوط به شاخص ها با ترتیب موضوعی- تاریخی جمع آوری، طبقه بندی ، مقایسه و تجزیه و تحلیل شده اند . در روش کتابخانه ای عمدتا مباحث نظری و تاریخی موضوع پژوهش جمع آوری شده اند. حاصل جمع این دو روش شیوه مناسب جمع آوری اطلاعات این پژوهش می باشد.

فصل 1

جغرافیای كوچ نشینان بختیاری

موقعیت جغرافیایی:‌

1-حدود و وسعت:

به طور كلی محدوده ایل بختیاری، در جنوب غربی كشور در بین دو سرزمین كوهستانی و مرتفع شمال و شرق چهارمحال و بختیاری و لرستان و سرزمین جلگه ای گرمسیری مغرب و جنوب خوزستان و كهكیلویه و بویراحمد واقع شده است. به عبارتی این محدوده از بلندترین نقطه قلل مرتفع یعنی زردكوه بختیاری با بیش از 4500 متر و كوههای الیگودرز با ارتفاعاتی بیش از 2500 متر شروع شده به سمت غرب و جنوب تا جلگه پست و آبرفتی خوزستان ادامه می یابد.

2- طول و عرض جغرافیایی:‌

چون محدوده مورد نظر ما بر تقسیمات سیاسی استانها منطبق نیست سعی كرده ام كه موقعیت جغرافیایی آن را در نقاطی كه امروزه حد گسترش بختیاریها به شمار می رود در نظر بگیریم. از نظر عرض جغرافیایی بین مدارهای 31 درجه و 16 دقیقه (رامهرمز) و 33 درجه و 22 دقیقه شمالی (الیگودرز) قراردارد. و تقریبا بیش از دو درجه و 6 دقیقه عرض شمالی را می پوشاند . از نظر طول جغرافیایی بین نصف‌النهار 48 درجه و 50  دقیقه (شوشتر) و 31 درجه و 27 درجه شرقی (بروجن) قراردارد.

این مطلب بیانگر آن است كه این محدوده به صورت چهارگوشی است كه طول و عرض آن با اندکی اختلاف تقریبا با هم برابر است و مسیرهای كوچ،‌صرفنظر از مناطق دشوار كوهستانی و دره های نسبتا كوتاه و مناسب است و استقرار عشایر در بخش های مختلف،بین طوایف و مناطق یكجانشین، به طور یكنواخت تر و ساده تر انجام می گیرد. برخلاف مسیر ایل قشقایی كه در كوچ از جنوب به شمال را باید طی كنند.

3- موقعیت نسبی:

منطقه بختیاری در دو محدوده مشخص و متفاوت با هم گسترده شده است:

منطقه اول شامل شمال و شرق آن می باشد كه ییلاق عشایر است و به طور كلی در محدوده زاگرس میانی از شمال غربی به جنوب شرقی در امتداد رشته كوههای زاگرس كشیده شده است. به طوری كه ارتفاع این منطقه از 1000 متر درجنوب تا بیش از 4500 متر در شمال متغیر است. (زردكوه 4527 متر،‌اشترانكوه در لرستان 4328 متر). منطقه دوم جلگه خوزستان است كه خاك بختیاری به شمال شرق و مشرق این جلگه محدود می شود. (بخش قشلاقی بختیاری ها). این منطقه با حداقل ارتفاع (كمتر از نهصد متر) و نزدیكی به حوزه گرم و خشك خلیج فارس از مناطق شمال تفكیك می شود. به طور كلی شمال و شرق سرزمین بختیاری در محدوده ارتفاعات فشرده و چین خورده زاگرس شمالی واقع است و تمام مسائل محیطی و آب و هوایی و زیستی آن با وضعیت كوهستانی ارتباط كامل داشته و برعكس بخش جنوب و جنوب غربی آن در جلگه خوزستان واقع شده است و از نظر اكولوژیكی و پدیده های زیستی از جمله رویش گیاهی كاملا متفاوت بوده، با وضعیت نسبی منطقه گرم خوزستان و خلیج فارس مرتبط است.

تفاوتهای فصلی بین این دو محیط كه اختلافها و تضادهایی از نظر آب و هوایی،‌زمان رویش گیاهان و منابع آب دارند و موجب كوچ‌ و جابجایی عشایر و دام آنان می شود.

4- حدود سرزمین بختیاری:

امروزه منطقه های اصلی سكونت بختیاریها در دو استان چهارمحال بختیاری و خوزستان نشان داده می شود. اما حوزه نفوذ سیاسی، فرهنگی و اقتصادی آن در خارج از این استانها كاملا مشهود است.

به طور كلی منطقه سكونت ایل بختیاری به این مناطق محدود می شود. از شمال به نجف آباد، داران، الیگودرز، از مشرق به اصفهان، شهرضا، بروجن، از جنوب به سمیرم و لردگان و شمال استان كهكیلویه و بویراحمد و بالاخره از غرب و جنوب غربی به شهرستانهای مشرق خوزستان نظیر شوشتر و دزفول و مناطق بین آنها، اگرچه تا اهواز نیز گسترش دارد.

5- وسعت:

اگرچه تعیین مساحت واقعی منطقه بختیاری با توجه به حدود گسترش آن در جهات مختلف كار ساده ای نیست توانسته ایم مساحت تقریبی آن را محاسبه كنیم. با درنظرگرفتن ناحیه بین شوشتر و بروجن (منتهی الیه غرب و شرق منطقه) و رامهرمز و الیگودرز (منتهی الیه جنوب و شمال منطقه) مساحتی حدود 50626 كیلومترمربع به دست می آید كه از این مقدار 14870 كیلومترمربع در استان چهارمحال و بختیاری 6602 كیلومترمربع در شهرستان ایذه، 4313 كیلومترمربع در شهرستان رامهرمز، 3538 كیلومترمربع در شهرستان شوشتر، 6986 كیلومترمربع در شهرستان مسجدسلیمان، 7976 كیلومترمربع در شهرستان الیگودرز واقع شده است.

مطابق این تقسیم بندی، اینطور استنتاج می شود كه از نظر وسعت تفاوت مهمی بین ییلاق و قشلاق بختیاری مشاهده نمی شود واین خود نشان دهنده وضعیت خوب و مرغوب بودن مراتع در قشلاق است . زیرا معمولا در ایران مناطق قشلاقی به سبب رطوبت كمتر،‌فقر پوشش گیاهی و خشكسالی های متعدد نسبت به مناطق ییلاقی از نظر مرتع محدودیت بیشتری دارد و معمولا قشلاق باید وسیعتر از ییلاق باشد. نظیر قشلاق قشقاییها كه دوبرابر ییلاق آنان است یا قشلاق عشایر كرمان، البرز جنوبی و خراسان. در مورد بختیاری ها تقریبا موازنه ای بین حدود مراتع قشلاقی و ییلاقی  وجود دارد كه خود حاكی از پوشش گیاهی مناسب و كافی در دو منطقه است. اما باید توجه داشت كه امروزه مناطقی كه عملا تحت نفوذ و استقرار عشایر بختیاری است به مراتب كمتر از محدوده های مذكور وسعت دارد . به طوری كه وسعت مناطق تحت نفوذ در ییلاق ده هزار و در قشلاق 12 هزار كیلومترمربع درنظرگرفته شده است كه بر مناطق و مراكز اصلی بختیاریها منطبق است. در حالی كه دامنه نفوذ آنان تا مساحتی حدود دو برابر ارقام فوق (بیش از 5000 كیلومترمربع) تعیین می شود.