مقاله اجرایی عملیات مراقبت و نگهداری از فضاهای سبز شهری

مقاله اجرایی عملیات مراقبت و نگهداری از فضاهای سبز شهری

چکیده:

افزایش چشمگیر جمعیت و ارتقاء خواسته های بشر، جامعه انسانی را با سرعت هر چه بیشتر به سوی ماشینی شدن پیش می برد٬ این تحول اگر چه موجبات آسایش و رفاه بیشتر را برای انسان فراهم می نماید لیکن در تقابل با طبیعت و جلوه های گوناگون آن که بی شک از ارکان حیات سالم می باشد‍٬ چنگ در محیط زیست انسان و حیات جانداران انداخته و هر روز بخشی از آن را به نابودی می کشاند. توسعه شهرها و افزایش جمعیت خود عامل مهمی بر تخریب و از بین رفتن منابع طبیعی به شمار می رود.

انسان متمدن امروز با آگاهی از این واقعیت تلخ به مقابله با آثار شوم زندگی ماشینی بر خاسته و با شعار «ادامه حیات در گرو بقای محیط زیست» تلاش جدیدی را برای پاسداری از زیستگاه جانداران آغاز نموده است.

یکی از معضلات زندگی در شهرها و جوامع پرجمعیت امروزی آلودگی هوا می باشد که ادامه زندگی را بر مردم دشوار نموده است.

امروزه با پیشرفت دانش و آگاهی انسان مسلم است چنانچه با این مشکل بزرگ بطور صحیح و اصولی برخورد نشود٬ اثرات سوء آن به محیط زیست تأثیر گذاشته و مردم را بیمار و جامعه را فلج می کند خوشبختانه در سالهای اخیر حرکت های سازنده ای در راستای این گرایش جهانی٬ به جهت حفظ و مراقبت از محیط زیست در کلیه کشورها دنیا بالاخص کشورهای پیشرفته آغاز شده است همین آغاز نوین بخش در کشور عزیزمان گردیده و بطور پیش آهنگ در پنج مرکز استان ها از جمله: اراک٬ مرکز استان مرکزی از سال 1373 با ایجاد کمربند سبز به منظور جلوگیری از آلودگی هوا شروع به فعالیت نموده است که متولی آن در اراک اداره کل محیط زیست با مشارکت شهرداری اراک می باشد.

-مقدمه

  تدوین مشخصات فنی- اجرایی عملیات مراقبت و نگهداری از فضاهای سبز شهری به منظور دستیابی به كیفیت‌هایی در سطح كاملا مطلوب تا حد قابل قبول از طریق به كارگیری  روشهای فنی در مراقبت و نگهداری از فضاهای سبز شهری صورت می‌گیرد. این امر مستلزم آگاهی و شناخت از مجموعه اقداماتی است كه باید نسبت به یكایك اجزاء و عناصر به وجود آورنده فضاهای سبز شهری بر طبق ضوابط مشخصی به كار برده شود تا فضاهای سبز موجود را برای طولانی مدت حفظ، نگهداری و قابل استفاده نماید.

مدیریت نگهداری  از فضاهای سبز شهری در صورت آگاهی از كیفیت اقدامات اجرایی انجام شده به هنگام احداث، قادر به انجام مراقبت‌هایی است كه علاوه بر حفظ تداوم عناصر، مواد، مصالح و تجهیزات بكار رفته، اسباب ارتقاء كیفی محیط را با تامین شرایط مناسب برای رشد و بالندگی گیاهان در ارتباط با محیط و محل استقرار و با هدف تداوم بهره‌برداری مستمر شهروندان در طولانی مدت فراهم می‌سازد. نخستین گام در انجام عملیات مراقبت و نگهداری از فضاهای سبز شهری در اختیار داشتن مستندات مربوط به چگونگی احداث ( مشخصات فنی عملیات ساخت و احداث فضاهای سبز ) می‌باشد.

در تدوین و نگارش مشخصات فنی- اجرایی عملیات مراقبت و نگهداری از فضاهای سبز شهری، نیازهای اكولوژیكی گیاهان كاشته شده باید در نظر گرفته شود. این امر باعث می‌شود تا علاوه بر فراهم ساختن شرایط مناسب برای تداوم حیات و زنده مانی، بقای گیاهان كاشته شده با بكارگیری مراقبت های اصولی ( دستورالعملهای فنی- اجرایی) استفاده از تمهیدات فنی لازم فراهم و موجبات ارتقاء كیفی محیط همراه با تسهیل در امر مدیریت نگهداری مطلوب به وجود آید.

-تعریف

مشخصات فنی و اجرایی در عملیات مراقبت و نگهداری از گیاهان كاشته شده در فضاهای سبز شهری اصطلاحا به معنای تدوین و تنظیم دستورالعملهایی است كه به موجب آن ضوابط و روشهای مناسب و مطلوب برای نگهداری و مراقبت از گیاهان كاشته شده در یك فضای سبز شهری تشریح می‌گردد.

بر اساس چنین دستورالعملهایی روشهای اجرایی انجام عملیات اجرایی مراقبت و نگهداری از گیاهان باید تحت شرایط پیش بینی شده و قابل كنترل در شرایط مطلوب تعریف گردد تا امكان انجام وظیفه عوامل اجرایی ( پیمانكاران) بر اساس استانداردهای كیفی یكسان، قابل قبول و مطلوب میسر شود. بدیهی است نتایج كیفی حاصل از انجام عملیات مراقبت و نگهداری در روشهای تعریف شده باید از آنچنان وضوحی برخوردار باشند تا كارفرما، پیمانكار و دستگاه نظارت جملگی از مفاد آن به ادراكات ذهنی دست یابند.

-هدف

با توجه به تعریف ارائه شده، هدف از تدوین مشخصات فنی- اجرایی در عملیات مراقبت و نگهداری از فضاهای سبز شهری، انشای دستورالعملهایی است كه به موجب آن عوامل اجرایی نگهداری كننده از فضاهای سبز شهری موظف خواهند بود تا تحت شرایط مشخص و با بكارگیری روشهای توصیه شده، عملیات مراقبت و نگهداری از گیاهان را در زمانهای مشخص و در دوره زمانی معینی به انجام رسانند.

نظر به اینكه در تدوین دستورالعملهای مشخصات فنی- اجرایی، وظایف عوامل اجرایی برای انجام كارهای معین بصورت استانداردهای كیفی بیان می‌گردد، بنابراین با دسترسی به چنین ابزاری علاوه بر فراهم شدن زمینه مناسب برای ارزیابی از اقدامات اجرایی انجام شده، امكان پرداخت منصفانه حق الزحمه از طریق تبدیل پارامترهای كیفی به پارامترهای كمی میسر و پرداخت صورت وضعیت‌ها را بر اساس فهرست بهای پایه امكان پذیر می‌گرداند.

-تنوع فضاهای سبز شهری

فضاهای سبز شهری به اشكال مختلفی بروز می‌یابند كه عمده ترین آنها را می‌توان در سیمای پاركهای شهری نظیر: پاركهای محله، ناحیه، منطقه، شهری، فرا شهری، رفیوژ‌ها—بلوارها و میادین، حاشیه معابر، جنگل كاری‌ها و كمربندهای سبز در داخل و یا حاشیه شهرها سراغ گرفت.

احتمال وقوع برخی نارساییها در حین انجام عملیات مراقبت و نگهداری از پوشش گیاهی فضاهای سبز شهری به علت عدم دسترسی به مشخصات فنی عملیات اجرایی در طرحهای احداث و ایجاد فضای سبز و یا سهل انگاری عوامل اجرایی به هنگام اجرای عملیات احداث باعث می‌گردد تا در نگهداری گیاهان موجود از نظر تامین نور كافی، خاك مناسب و حفظ رطوبت مورد نیاز مشكلاتی به وجود آید . این امر  به مرور و با ایجاد رقابت در بین گیاهان در حال رشد به عنوان موجوداتی زنده سبب تغییر فرم و غلبه یابی برخی از گیاهان بر گروهی دیگر شده و در طولانی مدت موجبات مخدوش شدن سیمای عمومی طرح و از دست رفتن احساس روابط كار كردی در یك مجموعه فضای سبز را فراهم می‌سازد.

آگاهی از سرشت و نیازهای اكولوژیكی گیاهان در فرایند مدیریت نگهداری از فضاهای سبز شهری می‌تواند برنامه ریزی واقع بینانه تری را برای انجام به موقع و صحیح عملیات حمایتی و مراقبتی و در حفاظت و نگهداری از هر طرح احداث شده فضای سبز را فراهم نماید.

- نقش كاركردی گیاهان در فضاهای سبز شهری

گیاهان بر حسب كاركرد قابل انتظارشان از بكارگیری در طرح توسعه و ایجاد فضاهای سبز شهری در یكی از گروههای زیر قرار می‌گیرند:

1- درختكاری‌ها

درختان و درختچه‌ها علاوه بر دارا بودن برخی تفاوتهای ظاهری، به هنگام اجرای عملیات مراقبت و نگهداری به تیمارهای مراقبتی خاصی نیاز دارند.

انجام و یا عدم اجرای برخی تیمارها در میزان هزینه بری عملیات مراقبتی تاثیر مستقیم بر جای می‌گذارد. بنابراین در بیان مشخصات این گروه از گیاهان می‌توان تعاریف زیر را بصورت قرار دادی مورد استفاده قرار داد:

درختان-  گروهی از گیاهان چوبی هستند با ارتفاع زیاد و معمولا بیش از 3 متر، دارای تنه واحد و كاملا مشخص كه بر روی آن شاخه‌های فرعی با قطر و اندازه‌ای كوچك و باریكتر از تنه اصلی ظاهر می‌شوند و تاج پوشش بهم پیوسته و واحدی را بصورت مشخص و متمایز در قسمت فوقانی گیاه به وجود می‌آورند. از معروف ترین درختان قابل استفاده در فضاهای سبز شهری می‌توان به گونه‌هایی همچون: انواع نارون، چنار، كاج، آیلان، افرا، پلت، بید، انواعی از زبان گنجشكها، توت، اقاقیا، تبریزی، سپیدار، سرو شیراز، زربین، سرو نقره‌ای سرو تبری، سدروس، لیلكی بدون خار، شاه بلوط، بلوط همیشه سبز، انواع بلوط، درخت چینی و ... اشاره نمود.

-درختچه‌ها گیاهانی هستند چوبی، نسبتا كوتاه و مهمترین وجه تمایز آنان از درختان عدم تشخیص تنه اصلی و وجود تنه چند شاخه كه از محل طوقه بصورت ساقه‌هایی همسان و با قطر مشابه ظاهر می‌شوند و 5-3 متر و گاهی نیز بیشتر ارتفاع می‌یابند و از این میان می‌توان: گل یخ، به ژاپنی، یاس زرد، توری، ختمی درختی، دوتسیا، طاووسی، نرگس درختی، یاس بنفش، برخی انواع ژونیپرس، انواعی از زرشك، پیروكانتا، كتناستر، الیا گنوس، فندق، داغدان، سما و ... را نام برد.

درختان و درختچه‌ها با هدف بهبود شرایط بیوكلیماتیك از طریق ایجاد حجم سبز و یا به منظور تامین سایه از طریق ایجاد فضاهای سر پوشیده و نیمه سر پوشیده، ایجاد پوشش بر روی مناظر نا مطلوب، قاب گیری چشم اندازهای زیبا، ایجاد حفاظ در مقابل وزش باد، هدایت مسیر وزش نسیم، ایجاد پس زمینه در درونمایه مناظر و چشم انداز های شهری بصورت كاشت انبوه و متراكم و یا حتی تنك و ردیفی و به صورت تك پایه‌هایی از درختان و درختچه‌های كوچك و بزرگ بكار برده می‌شوند.

به رغم تامین برخی اهداف كاركردی خاص، جملگی در گروه درختان و درختچه‌ها قرار گرفته و اصطلاحا « درختكاری» نامیده می‌شوند و با قرار گرفتن در یكی از موقعیت‌های فوق به نیازهای مراقبتی متناسب با آن احتیاج پیدا كرده و عملیات خاصی را می‌طلبند.

در میان درختان و درختچه‌ها وجود دو ویژگی متمایز « پهن برگ و خزان كننده» و یا « سوزنی برگ و همیشه سبز» باعث می‌شود تا نیازهای مراقبتی هر گروه با توجه به موقعیت كاربردی آنان از تفاوتهایی نیز برخوردار شود. از اینرو ضروری است تا در تدوین مشخصات فنی- اجرایی عملیات مراقبت و نگهداری از فضاهای سبز شهری این موضوع مورد توجه قرار گیرد.

2- بوته كاری

بوته‌ها رستنی‌های چوبی پر شاخ و برگ با ساقه‌های خشبی و یا نیمه خشبی می‌باشند كه شباهت زیادی با درختچه‌ها دارند با این تفاوت كه ارتفاع و اندازه بوته‌ها در مقایسه با درختچه‌ها كوتاهتر بوده و معمولا كمتر از 2-1.5  متر ارتفاع دارند، غالبا در نزدیكی سطح زمین قرار گرفته و اصولا فاقد ساقه‌های با قطر زیاد می‌باشند.

درختچه‌های كوتاه نیز به لحاظ كاربرد گسترده‌ای كه در ایجاد فضاهای سبز شهری دارند معمولا همراه با بوته‌ها و به شكل مجتمع كاری و یا تك بوته كاشته می‌شوند از اینرو در گروه « بوته كاریها» قرار می‌گیرند. این گروه با دارا بودن كاركردهای متنوع در طرحهای ایجاد و توسعه فضاهای سبز شهری در فرم‌‌هایی متمایز از یكدیگر تحت عناوینی همچون:

رز كاری- با كاشت انواعی از گل سرخ‌ها، رزهای هیبرید و یا نسترن و...

بوته‌كاریهای نمایشی- كاشت مجموعه‌ای از انواع زرشك، یوكا، پیروكانتا و شیر خشت، اسپیره، به ژاپنی، رزماینوس، لاواندا و....

پرچین و دیواره سبز- كاشت ردیفی و منظم انواع گیاهان هرس پذیر نظیر: برگ نو( ترون )،برخی شمشادها، پیروكانتا و یا انواعی از شیر خشت، زرشك قرمز، سرو خمره‌ای....

پیچ‌ها و بالارونده‌ها- انواعی از گیاهان پر شاخ و برگ كه قیم، پر گلا و یا پایه‌های نگاهدارنده نیاز دارند نظیر: گلیسین، آبشار طلا، نسترن، مو چسب و .... در توسعه و ایجاد فضاهای سبز شهری مورد استفاده قرار می‌گیرند. از اینرو باید با در نظر گرفتن سرشت متنوع این قبیل از گیاهان و توجه به نیازهای اكولوژیكی آنان بر اساس موقعیت‌هایی كه بكار برده شده‌اند تحت عملیاتی مراقبتی و نگهداری مناسب قرار گیرند.

3-گیاهان پوششی

ایجاد پوشش بر روی سطح خاك در معرض فرسایش و یا سطوح شیبدار ایجاد شده در طرحهای ایجاد فضاهای سبز شهری با بهره گیری از تنوع گسترده‌ای از گیاهان علفی و یا حتی سایه پسند متداول است و گیاهانی همچون: عشقه، سانتولینا، آجوگا و .... و برخی از انواع رزهای رونده، شیر خشت رونده و یا حتی ژونیپروسهای خزنده به صورت گسترده و بدین منظور مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در پاره‌ای موارد بعلت در نظرنگرفتن نیازهای اكولوژیكی گیاهان در زمانی نه چندان طولانی پس از كاشت و استقرار گیاه با مشكلات عدیده‌ای به علت از دست رفتن فرم و ظاهر طبیعی گیاه بصورت تنك شدن، غلبه یابی، بالا رفتن از سایر گیاهان مواجه می‌شویم. بنابراین به هنگام تدوین مشخصات فنی برای نگهداری از این قبیل گیاهان باید ضمن در نظر گرفتن اهداف كاركردی از كاشت گیاهان اكولوژیكی آنان توجه لازم مبذول شود.

4- گلكاری

از مهمترین اقدامات زیبا سازی در فضاهای سبز شهری می‌توان به كاشت انواع مختلفی از گیاهان زینتی یك و یا چند ساله اشاره نمود كه در یك دوره رویشی كوتاه و یا میان از جلوه‌های زیبایی برخوردار هستند. مهمترین ویژگی قابل توجه در مدیریت نگهداری از گیاهانی است كه با هدف اراده و نمایش رنگهای گوناگون و ایجاد جلوه‌های ویژه در پیش زمینه طرحهای ایجاد فضاهای سبز شهری از طریق حفظ، نگهداری  باید انجام پذیرد.

چنین اقداماتی در فرایند عملیات مراقبت و نگهداری عبارت خواهد بود از طراحی كاشت، انتخاب گیاه مناسب، آماده سازی، بستر كاشت، واكاری، مراقبت و باز كاشت كه اغلب هم بسیار پرهزینه است. در ایجاد و احداث اغلب طرحهای توسعه فضای سبز شهری كه منطبق بر اندیشه طراحی كاشت شكل گرفته است، همواره تلاش می‌شود تا سهم این بخش در حداقل ممكن صورت پذیرد.

در طرحهای توسعه و ایجاد فضاهای سبز شهری گلكاری‌ها به یكی از دو صورت زیر انجام می‌شود:

گل كاری دائمی: كاشت گیاهان زینتی علفی، پیازی و ریزوم دار دو و یا چند ساله به منظور جلب توجه از طریق ارائه بافت، فرم و یا رنگهای درخشان شاخ برگ و گل با گیاهانی همچون: تاج الملوك، زبان درقفا، انگشتانه، كوكب، انواع میخك و قرنفل به صورت حاشیه كاری و یا قرار دادن در داخل گلجای، بخش قابل توجهی از فضاهای سبز شهری را به كاشت این قبیل از گیاهان اختصاص داده است.

گلكاریهای فصلی- این بخش از عملیات توسعه و ایجاد فضاهای سبز شهری با كاشت نشای گلهای فصلی نظیر: پامچال، لاله، سنبل، بنفشه، اطلسی، شاه پسند، لادن، داودی، كلم زینتی، انواع شب بو و... در باغچه‌های اختصاص یافته به آن به صورت فصلی و با تعویض كشت گیاه پس از یك دوره گل دهی طبق مشخصات فنی مربوطه تكرار می‌گردد.

5- چمن

یكی از متداولترین كفپوشهای گیاهی انواع چمن می‌باشد كه در اغلب طرحهای ایجاد فضای سبز شهری از جایگاهی مهم و ارزشمند برخوردار است ئ سطوح نسبتا وسیعی را نیز به خود اختصاص می‌دهد. در صورت عدم رعایت ضوابط فنی به هنگام عملیات آماده سازی بستر كاشت، مشكلات فراوانی را در دوره نگهداری شاهد خواهیم بود. نیاز به انجام عملیات واكاری و ترمیم از طریق لكه گیری و مرمت سبب از دست رفتن یكنواختی در بافت پیش زمینه را فراهم نموده و هزینه نسبتا زیادی را تحمیل می‌كند. همچنین باید در نظر داشت كه هر بار تجدید عملیات كاشت و لكه گیری چمن خسارات قابل توجهی را به سایر گیاهان و تاسیسات همجوار وارد می‌سازد.  توجه به چنین مواردی در تدوین مشخصات فنی عملیات نگهداری از چمن باعث خواهد شد تا ضمن رفع برخی نارسایی ها و كاستیها در عملیات مراقبتی از چمن، موجبات طول عمر و دوام چمن فراهم و شرایط مطلوب برای استفاده از آن را در دراز مدت بوجود آورد.

با انجام صحیح و به موقع عملیات مراقبتی از سطوح چمن كاری، ارتقای كیفی محیط حاصل می‌شود و از صرف هزینه‌های بی مورد و گزاف برای نگهداری از فضاهای سبز شهری كه در مواردی به اشتباه و بدون در نظر گرفتن نیازهای اكولوژیكی آن مورد استفاده قرار می‌گیرد جلوگیری خواهد شد.

شرح جزییات مشخصات فنی و اجرایی

شالوده و اساس شكل‌گیری فضاهای سبز شهری را درختان و درختچه‌ها به وجود می‌آورند . استفاده از درختان و درختچه‌ها در طرح‌های توسعه فضای سبز شهری اصولاً با اهداف گوناگونی صورت می‌گیرد كه مهمترین آن‌ها را می‌توان در تولید اكسیژن و كاهش آلودگی‌های محیطی ( هوا ، آب ، خاك ، صدا ) ایجاد تغییرات بیوكلیماتیك ، تامین نسبی آسایش زیستی ( تعدیل دمای محیط ، افزایش رطوبت نسبی ، ایجاد سایه و تنظیم جریان وزش باد و نسیم ) برشمرد.

همچنین می‌توان با استفاده از درختان و درختچه‌ها با هدف حفاظت فیزیكی و به منظور كاهش سرعت وزش باد و كنترل فرسایش و همچنین ایجاد كننده ارزش‌های بصری از طریق به وجود آوردن الگوهای سایه روشن در محیط ، منظر سازی ، قاب گیری چشم اندازها و ایجاد پوشش بر روی مناظر نامطلوب بهره گرفت . 

از اینرو نقش درختان و درختچه‌ها در پارك‌سازی ، حاشیه‌های سبز معابر ، خیابان‌ها ، بلوارها و بزرگراه‌های شهری ، جنگل‌كاری‌ها و كمربندهای سبز پیرامون شهرها اهمیت می‌یابد و عملیات مراقب و نگهداری از گیاهان در چنین فضاهایی باید با در نظر گرفتن نیازهای اكولوژیكی آنان و از طریق به كارگیری تیمارهای مراقبتی ویژه هركدام از سه كاركرد فوق صورت پذیرد.

گیاهان چوبی نیز همانند سایر موجودات زنده به مواد غذایی ، آب و مراقبت‌های باغبانی نیاز دارند و به هنگامی كه خارج از رویشگاه و زیستگاه طبیعی‌شان كاشته می‌شوند ، ضرورت تامین این قبیل نیازها افزایش می‌یابد . بنابراین ضروری است تا در تنظیم دستورالعمل‌های انجام عملیات اجرایی مراقب و نگهداری از درختكاری‌های شهری با در نظر داشتن نقش كاركردی درختان براساس موقعیتی كه به كار برده شده‌اند ، شرح جزییات عملیات نگهداری از آنان تدوین و به مورد اجرا گذاشته شود. با توجه به موقعیت‌های كاربردی درختكاری‌ها و تنوع روش‌های نگهداری از آن‌ها به لحاظ موقعیت مكانی و محل استقرار و نیز جزییات مشخصات فنی ـ اجرایی ، عملیات مراقبت و نگهداری از درختان و درختچه‌ها در فضاهای سبز شهری در سه فصل جداگانه تحت عناوین درختكاری در پارك‌ها ، درختكاری حاشیه معابر ، جنگل‌كاری‌ها و كمربندهای سبز توضیح داده خواهند شد.   

فصل اول

ـ درخت‌كاری در پارك‌ها

كاشت درختان و درختچه‌های زینتی در پارك‌های شهری یكی از مظاهر عینی استفاده از گیاهان در شكل‌گیری فضاهای سبز شهری است . بنابراین درختان به عنوان اسكلت فضای سبز شهری و ایجاد كننده ابعاد فضایی در پارك‌ها از نقش تعیین كننده و با اهمیتی برخوردارند. كاشت درختان و درختچه‌ها در پارك‌ها به منظور دستیابی به اهداف از پیش یاد شده با استفاده از تنوع نسبتاً زیاد درختان و درختچه‌های زینتی غیر بومی و در مواردی نیز با استفاده از گونه‌های بومی موجب شده است تا عملیات اجرایی نگهداری از درختان و درختچه‌های كاشته شده در پارك‌ها از پیچیدگی‌های نسبی برخوردار گردد. با یادآوری این نكته كه در عملیات مراقبت از درختكاری‌های تزیینی توجه به نیازهای اكولوژیكی گیاهان اهمیت بیشتری می‌یابد ، ذكر این نكته ضرورت دارد كه درك ارزش‌های زیبا شناختی درختان و درختچه‌های زینتی تنها با شناخت صحیح از روابط كاركردی آنان و بر حسب موقعیت قرار گرفتنشان در طراحی كاشت حاصل خواهد شد.

1 – 1 آبیاری

• تامین نیاز آبی درختان و درختچه‌های زینتی باید مطابق با سیستم آبیاری طراحی شده برای همان مجموعه فضای سبز انجام شود و پیروی از الگوی آبیاری طراحی شده الزامی می‌باشد. آبیاری درختان و درختچه‌های زینتی در پارك‌های برخوردار از سیستم آبیاری تحت فشار به صورت بارانی انجام می‌شود.
• در غیاب سیستم آبیاری تحت فشار ، آبیاری درختان باید با استفاده از شیلنگ متصل به شیرهای برداشت و یا تانكرهای  سیار مجهز به سیستك پمپاژ با رعایت عدم ایجاد آبشویی در خاك پای درخت و سایر رستنی‌های كاشته شده در مجاورت آنان توسط كارگران آبیار آموزش دیده انجام شود.
• دفعات و طول مدت آبیاری درختان و درختچه‌های زینتی كاشته شده در پارك‌ها باید با توجه به تغییرات آب و هوایی ماه‌های مختلف سال انجام پذیرد.
• آبیاری درختان و درختچه‌های زینتی به تبعیت از برنامه كلی آبیاری سایر گیاهان باید در ساعات خنك روز انجام شود.
• در حالتی كه آبیاری در بخش‌هایی از پارك به صورت جوی پشته ، غلام گردشی و یا كرتی انجام می‌شود باید ترتیبی اتخاذ شود تا با قرار دادن موانعی در مسیر حركت آب ، سرعت جریان آب قابل تنظیم و آرام شود تا اینكه به مقدار كافی در خاك نفوذ كرده و درختان و درختچه‌های واقع در مسیر كاملاً سیراب شوند.
• در صورت مشاهده هر گونه نقص فنی در سیستم آبیاری و مواجه با خرابی آب‌پاش‌ها و یا پارگی و سوراخ شدن شیلنگ‌ها باید به فوریت نسبت به رفع نواقص اقدام گردد.
• مسیر كانال‌ها و جوی‌های آب‌رسانی در پارك‌ها باید همیشه پاكیزه نگه داشته شود و از وجود هرگونه زباله ، نخاله و یا علف‌های هرز پاك سازی گردد.
• ترمیم تشتك آبخور درختان و درختچه‌های واقع در مسیر آبیاری ثقلی در طول دوره آبیاری ضروری است . پاك سازی ، نظافت و كنترل مستمر مسیر آبیاری همراه با مرمت تشتك‌های آبخور باید در طول مدت آبیاری به منظور جلوگیری از هرزروی آب انجام شود.
• محل كاشت و تشتك آبخور سوزنی برگان باید به لحاظ نیاز مداوم آنان به رطوبت كافی همواره مرطوب نگه داشته شود.
• در صورت وزش بادهای شدید ، بروز خشك سالی و یا كمبود بارندگی ، بكارگیری تمهیدات لازم به منظور سیراب سازی گیاهان از طریق آبیاری خارج از برنامه درختان و درختچه‌های همیشه سبز تا پیش از شروع یخبندان‌های زمستانه و یا شروع زود هنگام دوره رویش گیاهان ضرورت دارد.
• چنانچه محل استقرار درختان و درختچه‌ها در داخل چمن و یا در میان سایر گیاهان پوششی قرار گرفته باشد ، اطراف این قبیل از گیاهان باید تا فاصله نیم متری از طوقه درخت از وجود هر گونه رستنی پاكسازی و با استفاده از مالچ پوشانید تا گیاه بتواند از رطوبت كافی بهره‌مند گردد.
• در صورت مشاهده پژمردگی و احساس نیاز درختان و درختچه‌ها به آب بیشتر ، باید با استفاده از روش آبیاری شیلنگی نسبت به تامین آب مورد نیاز این قبیل گیاهان در پروژه‌های برخوردار از سیستم‌های آبیاری تحت فشار مبادرت گردد.

2 – 1 كود دهی و تغذیه گیاه

 كود دهی درختان و درختچه‌ها در پارك‌ها به قصد افزایش رشد صورت نمی‌گیرد از این رو در تغذیه این گروه از گیاهان باید موارد زیر رعایت شود :

الف – تغذیه با استفاده از كودهای شیمیایی

• كود دهی و تغذیه درختان و درختچه‌های زینتی در پارك‌ها با استفاده از كودهای شیمیایی فقط به هنگامی كه سلامتی گیاه به دلیل بروز برخی كمبودها رو به زوال نهاده و با ضعیف شدن گیاه موجبات كاهش طول عمر آن فراهم می‌شود انجام می‌پذیرد. باید كود دهی با استفاده از كودهای شیمیایی مناسب و با رعایت دستورالعمل مصرفی كارخانه سازنده صورت پذیرد.
• پیش از كود دادن به درختان باید با انجام بررسی‌های لازم ، از اینكه سلامتی گیاه تحت تاثیر عوامل بیماریزا و یا بروز صدمات فیزیكی و یا حمله آفات به خطر نیفتاده باشد اطمینان حاصل شود.
• كود دهی و تغذیه درختان و درختچه‌های زینتی در پارك‌ها با استفاده از كودهای شیمیایی حتی‌الامكان نباید از طریق كود پاشی مستقیم بر روی خاك انجام شود. در فضاهای سبز شهری ترجیحاً استفاده از روش تزریق محلول كود در خاك به هنگام شروع به فعالیت رویشی درختان كه سرعت جریان و حركت شیرابه‌ها بیشتر است با رعایت دستورالعمل مصرفی كارخانه سازنده كود قابل توصیه است . .
• تغذیه مستقیم درختان و درختچه‌های زینتی به روش كود پاشی سرك و با استفاده از كودهای شیمیایی گرانوله بر روی خاك در محدوده سایه انداز تاج درختان و درختچه‌ها در مناطقی كه خاك از تراكم پوشش علفی برخوردار است چندان موثر نیست .
• از بهم زدن خاك اطراف طوقه درختان بالغ و كهنسال به منظور مخلوط كردن آن با كود باید احتراز شود زیرا مضرات این كار بیشتر از منافع آن است .
• محلول پاشی كودهای شیمیایی بر روی برگ‌های درختان و درختچه‌ها از مناسب ترین روش‌های تغذیه درختان و درختچه‌های زینتی به شمار می‌رود . در صورت برخورداری مجموعه فضای سبز از سیستم آبیاری تحت فشار ، محلول پاشی از طریق سیستم آبیاری انجام می‌شود. در غیر این صورت استفاده از دستگاه‌های سمپاش به منظور محلول پاشی كودهای شیمیایی محلول توصیه می‌شود .

ب – تغذیه گیاه با استفاده از كود دامی

• تغذیه درختان و درختچه‌های زینتی با استفاده از كود دامی پوسیده به منظور اصلاح ساختمان خاك ، افزایش نفوذ پذیری و تنفس بهتر ریشه‌های سطحی در محیط اطراف طوقه با رعایت عدم ایراد صدمات فیزیكی برای سایر رستنی‌های علفی از ابتدای فصل پاییز تا شروع فصل رویش ضروری است .
• تغذیه گیاهی با استفاده از كود دامی پوسیده باید همراه با پابیل نمودن سایه انداز تاج و اطراف طوقه درخت انجام شود.  
• در استفاده از كودهای دامی حصول اطمینان از پوسیدگی كامل ، سلامت و عدم مشاهده قارچ زدگی و یا آلودگی به آفات و عوامل بیماریزا و نیز فقدان اجسام خارجی نظیر قطعات شیشه ، سنگ ، چوب و سایر اجسام فلزی تیز و برنده و همچنین عاری بودن از وجود بذر علف‌های هرز ضرورت دارد.