مقاله نفس و فطرت

مقاله نفس و فطرت

نفس و فطرت

دراصطلاح،به روح مجرد،هنگامی كه به بدن تعلق می گیردوباعناصرمادی ارتباط برقرارمی سازدنفس گفته میشود.       

بنابراین روان (روح) عامل حیات بدون ارتباط با بدن است كه حتی پس ازمرگ، بنا به اعتقاد موحدان، حیات مستقل دارد. بنابراین، نفس همان عامل حیات در ضمن تماس با ماده است. مفهوم نفس با سه صفت در قرآن مجید مورد استفاده قرارگرفته است:

1- نفس اماره

2- نفس لوامه

3- نفس مطمئنه

نفس اماره : همان بعد از عامل حیات است كه با عناصر مادی ارتباط برقرار می سازد  و در روان شاسی اسلامی تحت عنوان شهوت و هوای نفس از آن یاد می شود. نفس اماره نماینده غرایز و نیازهای فیزیولوژیایی و تمام خواستها، و نیازهایی است كه در دستیابی به لذت، به انسان كمك می كنند. جنبه بی نهایت جویی عامل حیات موجب می گردد كه تمایل به لذت درانسان به صورت بی نهایت در آید. این بعد از شخصیت با فطرت در تضاد و همواره در جنگ با آن است.

در قرآن مجید آمده است « نفس جز در مواردی كه خداوند ترحم فرماید، همواره به بدی امر می نماید» (یوسف: 52).

...

واژه‌شناسى و مفهوم «فطرت»

«فطرت» كلمه‌اى عربى از ماده (ف.ط. ر) است كه به دو معناى «شكافتن» و «آفریدن و ایجاد اولیه» و بدون سابقه (خلق از عدم) مى‌باشد.علّامه طباطبائى بر آن است كه معناى دوم «الفطر»، «ایجاد از عدم محض» است مشتقات این ماده به هر دو معنا در قرآن آمده‌اند:

ـ «اَفىِ اللّهِ شكٌ فاطرِ السموات و الارض» (ابراهیم: 10) به معناى آفریدن;

ـ «اذا السماءُ انفطرت» (انفطار: 1) به معناى شكافتن.

«فطرت» كه بر وزن «فِعله» است به معناى كیفیت خاص خلقت است; یعنى ویژگى‌هایى كه خداوند در خلقت انسان لحاظ كرد و بینش‌ها و گرایش‌هاى خدادادى و غیراكتسابى كه در انسان قرار داده شده‌اند. «توحید فطرى است»; یعنى انسان نسبت به توحید، بى‌اقتضا و خنثى نیست. در سرشت انسان، تقاضایى وجود دارد كه توحید و معارف دینى، پاسخ‌گوى آن است. پیامبران الهى چیزى را بر انسان عرضه كرده‌اند كه بشر به حسب طبیعت خود در جستوجوى آن است.

ویژگى‌هاى فطریات

فطریات، كه همان اقتضاءات فطرت هستند، در منطق و فلسفه و عرفان، معانى متفاوتى دارند.

...