مقاله بررسی گچبری خانه های كاشان در دوره قاجار

مقاله بررسی گچبری خانه های كاشان در دوره قاجار مقاله بررسی گچبری خانه های كاشان در دوره قاجار

دسته : -علوم انسانی

فرمت فایل : word

حجم فایل : 1805 KB

تعداد صفحات : 33

بازدیدها : 275

برچسبها : دانلود مقاله

مبلغ : 5000 تومان

خرید این فایل

مقاله بررسی گچبری خانه های كاشان در دوره قاجار در 33 صفحه ورد قابل ویرایش

مقاله بررسی گچبری خانه های كاشان در دوره قاجار در 33 صفحه ورد قابل ویرایش 

فهرست مطالب

عنوان...........................................................................................................    صفحه

مقدمه:..................................................................................................................................................... 1

فصل اول : بررسی خانه‌های تاریخی كاشان در دوره قاجار

         بخش 1- معماری خانه‌های كاشان ................................................................................ 4

         بخش 2-جغرافیای محل ................................................................................................... 8

         بخش 3-قدمت تاریخی خانه‌های كاشان........................................................................ 11

فصل دوم:‌ بررسی گچبری در خانه‌های كاشان

         بخش 1-مصالح گچبری...................................................................................................... 15

         بخش 3-نقوش گچبری ..................................................................................................... 16

         بخش 2-نحوه اجرای گچبری‌............................................................................................ 17

فصل سوم: قدمت تاریخی گچبری

بخش اول ویژگی وامتیاز گچبری خانه‌های تاریخی كاشان در دوره قاجار........................... 20

 

فهرست تصاویر

عنوان...........................................................................................................    صفحه

1- خانه عباسیان ............................................................................................................................... 22

2- معماری خانه بروجردیها ............................................................................................................ 22

3- نمای خانه عباسیان .................................................................................................................... 23

4- چشمه سلیمانیه............................................................................................................................ 23

5- معماری خانه عباسیان ............................................................................................................... 24

6- خانه عامریها.................................................................................................................................... 24

7- خانه طباطبائی............................................................................................................................... 25

8- گچبری خانه بروجردی ها.......................................................................................................... 25

9- خانه بروجردی ها.......................................................................................................................... 26

10- طرح گربه و خورشید در گچبری خانه عباسیان ............................................................. 26

11- گچبری خانه بروجردی ها....................................................................................................... 27

 

«مقدمه»

این تحقیق را به این علت انتخاب نموده‌ام كه شهرستان كاشان از لحاظ فرهنگی و هنری تاریخچه‌ای كهن و پربار با تمدنی چند هزار ساله دارد،‌ كه از تپه‌های سیكل آغاز می‌شود و به تزئینات بسیار ظریف و زیبا در بناها می‌رسد. این امر باعث می‌شود تا هنر دوستان و دانشمندان كشورهای دیگر را از دیر باز به خود جلب نماید.

برای انجام این تحقیق محدودیتهای بسیاری وجود داشت، با كمبود منابع مواجه بودم این تحقیق به صورت میدانی و كتابخانه‌ای صورت گرفته است.

منابعی كه برای این تحقیق استفاده كرده‌ام عبارتند از كاشان مروارید كویر، بهشتی در حاشیه كویر،‌ آثار تاریخی شهرستان‌های كاشان و نطنز

تعداد 11 عكس در این تحقیق به چشم می‌خورد، این تحقیق شامل سه فصل می‌باشد.

فصل اول شامل سه بخش می‌باشد، كه به بررسی معماری، وضعیت جغرافیایی و قدمت تاریخی خانه های كاشان می‌پردازد. 

فصل دوم نیز شامل سه بخش می‌باشد كه در این فصل گچبری، مصالح گچبری و نحوة اجرای گچبری بررسی شده است.

در فصل سوم ویژگی و امتیاز گچبری خانه های كاشان در دوره قاجار بررسی شده است.

هدف من از انجام این تحقیق این است كه بتوانم راه تمامی كسانی كه برای هنر این مرز و بوم تلاش كرده‌اند را ادامه دهم و برای شناساندن هنرهای نه تنها كاشان بلكه شهرهای دیگر ایران كوشش كنم و امید آن است كه از این راه سر بلند بیرون آیم.

در شهرهای ایران بناهای بسیار زیبا وجود دارد كه هر یك به نوبه خود بی نظیر است اما آنچه كه در این شهر توجه من را به خود جلب نموده این است كه هنر گچبری در معماری خانه‌های كاشان بی نظیر است.

اهمیت و ضرورت انجام این تحقق شناساندن تزئینات گچ بری بر روی خانه‌های قدیمی دوران قاجاریه در شهر كاشان به مردم آن شهر و به مردم سایر ملل و جوامع دیگر است.

فراهم آوردن زمینه فرهنگی و هنری درباره‌ی تاریخچه كاشان، آثار باستانی آن و پرداختن به جزئیات هنرها و ایجاد علاقه در مردم آن شهر كه هر چه بیشتر  به هنر شهر نشان اهمیت داده و آگاهی پیدا كنند به اینكه هر یك از این هنرها و این نقوش با چه زحمات و مشتقهایی با حداقل امكانات مشكلات فراوان بوجود آمده‌اند تا خود آنها قبل از میراث فرهنگی یكی از نگهدارندگان خوب این آثار باشند. در زمینه های هنری ایران هر چقدر هم كه تحقیق و تخصص نماییم باز هم جای تفكر و تامل باقی است.

الف - معماری خانه‌های كاشان

شهر كاشان به علت استقرار در جوار كویر، دارای اقلیم گرم و خشك با تابستانهای بسیار گرم و زمستانهای بسیار سرد است. به همین جهت معماری یافت قدیم‌اش متناسب با اوضاع اقلیمی و آمیخته‌ای از هنرهای تزئینی مایه گرفته است. معماران كاشان در روزگار گذشته، با توجه به پایبندی مردم كاشان به اعتقادات دینی، خانه‌ها را در عین حال كه دارای فضای باز، گسترده و روح بخش می‌باشد طوری طراحی نموده‌اند كه زندگی در هر واحد ساختمانی را در فصول چهارگانه كاملا قابل تحمل و آسان می نموده است.

خانه ها اكثرا دارای سردر ورودی با درهای مزین به كوبه‌های زنانه و مردانه هشتی ‌ ودالانی منكسر بود كه اندرون خانه را از دید نامحرمان دور می‌داشت.

اغلب خانه‌ها دارای اندرونی و بیرونی و متشكل از حیاتهای مشجر و وسیع بودند. اتاقهای سه دری، پنج دری متناسب با فصول مختلف در اطراف حیاط جای می‌گرفتند. از جمله مهمترین فضاهای این خانه،‌ ایوانها و تالار بزرگ بود كه در ضلع شمالی و جنوبی حیاط ساخته می‌شد. درها و پنجره‌های این تالار واتاقها معمولا با انواع پنجره‌های زیبا با شیشه های الوان و اشكال مختلف متناسب با موقعیت فصلی اتاقهای خانه زینت می‌یافتند.

احداث سردابه‌های بزرگ جهت استفاده در تابستهای گرم و ایجاد هواكش در پشت سردابه‌ها از جمله خصوصیات معماری خانه‌های قدیمی كاشان است. [1]

با توجه به وضعیت جغرافیایی وآب وهوائی منطقه كویری خانه‌ها را گود می‌ساختند تا بنا عایق حوارت و صدا باشد كه به این روش ساخت گودال باغچه گویند.

برای نمونه خانه عباسیان در زمین 5 هزار متر مربع با زیر بنای 7هزار متر مربع به صورت گودال باغچه ساخته شده است.«تصویرشماره1»

بافت سنی كاشان متشكل از كوچه‌های پیچ در پیچ با دیوارهای بلند خشتی است كه تقریبا در فواصل مختلف مسقف می‌باشد این سبك معماری به سبب موقعیت خاص جغرافیای بهترین فرم معماری كویری است زیرا از طرفی از هجوم بیرحمانه شنهای داغ و طوفانهای كویری می‌كاهد و از سوی دیگر هنوز سرمای زمستان را مهار می‌نماید.

كاشان یكی از شهرستانهایی است كه در آنجا نمونه‌های جالبی از شاهكارهای هنر ایران یافت می‌شود. آثار معماری كه در این شهر باقی مانده معدودی از دوره صفویه و بقیه از آثار دوره قاجاریه است.

خانه‌های برزگ قدیمی ساز و ساختمانهای باشكوه كه تاكنون با طرح و نقشه اولیه خود بدون تغییرات مهمی باقی مانده است عموما متعلق به زمان قاجاریه یعنی از عهد سلطنت فتحلی‌شاه تا آغاز دوره مشروطیت می‌باشد.

هر چند دوره  قاجاریه دوره ركود و تنزل فنون معماری ایران بشمار می‌رود. در شهر كاشان به دلیل خرابیهای حاصل از زلزله، نیاز به ساخت بناها و ساختمانهای جدید موجب می‌شود كه یك نوع فعالیت وسیع و همه جانبه‌ای در فنون معماری مشاهده گردد.

این فنون آمیخته‌ای با مزایای خاص اقلیمی بوده و با هنرهای تاریخی و محلی مزین و گشته است.

گروهی از دانشگاهیان تهران در نتیجه بازدید بررسیهای علمی به وسیله كتاب سرپرستی كارشناسان و استادان معماری و باستان شناسی از آثار تاریخی كاشان به عمل آوردند بدین گونه اظهار عقیده نموده‌اند:

« بدون شك كاشان از نظر آثار معماری یكی از غنی‌ترین شهرهای ایران بوده و بسیاری از بناهای تاریخی آن را می‌توان در ردیف بهترین شاهكارهای ایران به شمار آورد.

علل اصلی این موضوع را می‌توان در چند قسمت خلاصه كرده و مورد مطالعه قرار داد:

الف: موقعیت تاریخی و توجهی كه سلاطین دوره‌های مختلف به آبادانی و ایجاد بناهای مختلف در شهر كاشان داشته‌اند به همین دلیل است كه مثلا چون در دوره سلطنت قاجاریه توجه بیشتری به كاشان شده است، بهترین آثار این دوره را در كاشان می‌یابیم.

ب: موقعیت جعرافیایی و آب وهوای خشك و گرم كاشان نیز یكی از علل بوجود آورنده ساختمانهای جالب و سبك معماری به خصوص این شهر می‌باشد.

ج: وجود معماران با تجربه و با ذوق در كاشان را، و خصوصا ایمانی كه این هنرمندان به كار خود داشته‌اند نیز می‌توان یكی از جهات پیشرفت معماری این شهر داشت، خصوصا كه ثروتمندان نیكوكاری نیز بوده‌اند كه به كارهای ساختمانی علاقمند بوده و این هنرمندان را تشویق كرده‌اند.»[2]

خانه بروجردی در كوه سلطان میر احمد از نظر خصوصیات معماری محلی جامع و یكی از بهترین خانه‌های دو قرن اخیر شناخته شده به طوری كه پس از بررسی‌های دقیق گروههای مختلف علمی وقتی موسسات ایران و كشورهای بیگانه مورد تحسین همگی واقع گشته است (عكس شماره2)

خانه عباسیها نیز از لحاظ خصوصیات معماری و تزئینات گچبری و آینده‌كاری زیبا و بی‌نظیر است. (عكس شماره3)

الف: مصالح گچبری

ایرانیان از دوره ساسانی در بكار بردن گچ برای تزیین ابنیه‌های خود ماهر بوده واز گچ بری اطلاع كاملی داشته‌اند.

بهترین گچ بری مربوط به دوره قاجاریه است.

هنرمندان و ریزه كارهای ایران بدون استفاده از ابزارهای پیشرفته كار گچبری را انجام می‌داده‌اند. ایرانیان سبك و فنون گچ بری را به چنان ظرافت و تنوعی رساندند كه هیچ ملت دیگری در استعمال این ماده با ایشان برابری نمی‌كند.

مهمترین مصالح گچ بری همانطور كه از نام آن پیداست گچ است.

از گچ برای تزئینات بیشتر استفاده می‌كردند و گچ بدلیل اینكه از مصالح انعطاف پذیر است وحتی پس از گیرش نهایی نیز قابلیت شكل پذیری خود را تاحدودی حفظ می‌كند، لذا از مصالح مناسب جهت تزئینات به شمار می‌رود.

از دیگر مصالح گچ بری گرده زغال است كه برای كشیدن طرح و ثبت طرح بر روی دیوار استفاده می‌شود.

از دیگر مصالحی كه برای گچ بری استفاده می‌كرده‌اند كاه گل بود تا گچ را با آن مخلوط می‌كردند و گاهی نیز به آن گل اخری به آن افزوده می‌شد تا رنگ ارغوانی خام روشن وجالبی پیدا كند.

از ابزاری كه برای گچ بری استفاده می‌شد می‌توان به بوم خار و بادام بر اشاره كرد.خانه بروجردیها از لحاظ گچبری در بین خانه‌های كاشان بی‌نظیر است. (تصویر شماره 8)

پ: نقوش گچبری:‌

نقوش گچ بری در خانه‌های كاشان بیشتر تحت تاثیر دوران قاجاریه است.

برای مثلا طرج گل و مرغ كه در گچبری‌های اكثر خانه‌های كاشان به چشم می‌خورد تحت تاثیر هنر دوره قاجاریه می‌باشد.

نقوش گچبری داستانهای روز، شكارگاه تصویر و یا شغل صاحبخانه را روایت می‌كند.

خانه بروجردی‌ داستانهایی را روایت می كند.

مثلا ناپلئون و سواران اروپایی و یا زندگی مردم و پادشاهان را نشان می‌دهد.«تصویر شماره9»

در دوره قاجاریه از نقوش اسطوره‌ای نیز استفاده می‌شده مثلا شاهنامه فردوسی و یا پرنده‌ای با سر آدم.

 

خرید و دانلود آنی فایل

به اشتراک بگذارید

Alternate Text

آیا سوال یا مشکلی دارید؟

از طریق این فرم با ما در تماس باشید