مقاله تک یاختگان

قسمتهایی از متن:

دید کلی

تک‌‌یاختگان گروهی از موجودات زنده یوکاریوت هستند که پیکرشان تنها از یک یاخته تشکیل شده است و فعالیتهای زیستی مختلف این موجودات توسط بخشهای اختصاص یافته‌ای از پروتوپلاسم به نام اندامهای یاخته‌ای انجام می‌شود این بخشها مشابه اندامهای موجودات پر‌یاخته‌ای عمل می‌کنند. از این رو یک تک‌یاخته‌ای ، برخلاف یاخته‌های پریاختگان که وابسته به یاخته‌های دیگرند، موجود کامل و مستقلی است که تمام فعالیتهای زیستی یک پر‌یاخته‌ای را نظیر حرکت ، شکار طعمه ، گوارش ، تکثیر و غیره انجام می‌دهد..

مشخصات تک یاخته‌ها

اندازه

بطور کلی ، تک‌یاختگان بسیار ریز و میکروسکوپی هستند اکثرا بطور منفرد و گاهی بصورت کلنی دیده می‌شوند.

اندامهای حرکتی

از مهمترین خصوصیات تک‌یاختگان داشتن اندامکهای حرکتی ، مانند پاهای کاذب ، تاژکها و مژکها است و تقسیم آنها به چهار رده اصلی تاژکداران ، مژکداران ، ((ریشه‌پایان)) و اسپورداران بیشتر بر اساس همین زواید حرکتی آنهاست پاهای کاذب ، زواید سیتوپلاسمی موقتی هستند که در برخی از تک‌یاختگان فاقد پوشش سخت شکل می‌گیرند و حرکتی به نام آمیبی را در آنها باعث می‌شوند این نوع حرکت در گروهی از ریشه‌پایان ، مانند آمیب‌ها و بعضی از یاخته‌های جانوری نظیر گویچه‌های سفید خون ، یاخته‌های جنسی ، یاخته‌های کشت بافت و در برخی از قارچها دیده می‌شود.

تاژکها و مژکها ، که زواید دایمی حرکتی تک‌‌یاختگان‌اند، ساختاری کاملا مشابه دارند و از تعدادی میکروتوبول با نظمی خاص تشکیل یافته‌اند. تفاوت تاژکها و مژکها در طول و تعداد آنهاست. اگر طولشان کم تعدادشان زیاد باشد مژک و چنانچه دراز و به تعداد محدود باشند تاژک خوانده می‌شوند. حرکت تاژکها به صورت موجی و از راس به طرف قاعده تاژک و یا برعکس است در حالیکه حرکت مژکها به صورت پارویی است. انجام حرکات آمیبی و تاژکی و مژکی ، بستگی به حضور ATP و یون کلسیم با غلظت مناسب در مورد حرکت آمیبی در محیط دارد. ...

...

آغازیان

كپك‌های مخاطی سلولی (Cellular slime molds)

این آغازیان تا حدی شبیه آمیب هستند و در خاك‌های مرطوب زندگی و از باكتری‌ها و مخمرها تغذیه می‌كنند. تنش‌های محیطی و نامساعد شدن شرایط زیست سبب می‌شود تا سلول‌ها دور هم جمع شوند و یك كلنی سلولی تشكیل شود. هر كلنی یك پایه و ساقه‌ای با بخشی متورم در انتها دارد. در این بخش متورم هاگ‌ها ساخته می‌شوند. هاگ‌ها در محیط پراكنده می‌شوند و در شرایط مساعد به یك كپك هاپلوئید جدید نمو می‌یابند. در واقع این روش تكثیر غیر جنسی است. چرخه‌ی تولید مثل جنسی این جاندار در رطوبت فراوان محیط دیده می‌شود.

آغازیان كپك مانند (Protistan molds)

تا مدت‌ها این آغازیان را جزو قارچ‌ها می‌دانستند؛ اما با پی‌بردن به اختلاف‌های بین این جانداران و قارچ‌ها، این رده‌بندی كنار گذاشته شد. دیواره‌ی سلولی در آغازیان كپك مانند دارای دیواره‌، سلولزی است؛ برخلاف قارچ‌ها كه دیواره‌ی سلولی كیتینی دارند. آغازیان كپك مانند شامل سه گروه كپك‌های آبی، كپك‌های مخاطی سلولی و كپك‌های مخاطی پلاسمودیومی هستند. بعضی از این آغازیان شبیه آمیب‌ها هستند و با انجام فاگوسیتوز (phagocytosis) غذای خود را به‌دست می‌آورند. ...

...